Recensie De Vierde Wand

Absurde humor slaat aan bij groot publiek.

Gezien door Kees Daris op 8 februari 2020. Fotografie: Ans Ketelaars.

De ludieke aankondiging van moeder is representatief voor de gehele voorstelling. Zij ziet het publiek, haar kinderen die bij haar op bezoek zijn voor een familieweekendje, echter niet. Het gevolg is dat ze hun moeder een ernstige vorm van dementie toedichten, als ze tegen de “wand” praat.

In eerste instantie denk je dat je naar een klassieke klucht zit te kijken, met klappende deuren, typetjes, een kleinkind met het Downsyndroom en de jongste dochter des huizes die een affaire heeft met de man van haar naïeve zus. Juist op het moment dat hij moeder wil vertellen dat ze haar verdere leven in een (Limburgs) verzorgingshuis door gaat brengen, ontdekt zoon Alex dat moeder niet gek is. Alex ziet tot zijn grote verbazing dat er publiek vanuit de zaal meekijkt. Een absurd gegeven, maar het kan nog erger. Zijn zwager Ivo ziet het publiek juist als hij “de liefde bedrijft” met zijn schoonzusje Sylvia. Deze laatste ontdekt op een gegeven moment ook dat er publiek meekijkt, evenals haar oudere zus Marijke. Voor iedereen is het inmiddels duidelijk dat moeder niet dement of gek is. Zoon Tom, die tijdelijk bij moeder inwoont vanwege een vermeende depressie met een daaraan gekoppeld alcoholprobleem, blijkt de regisseur te zijn van een script dat allen spelen. Alles is voorbestemd in een toneelstuk. Niets is “echt”.

Het script dat door de Eindhovense regisseur/docent Martijn Bouwman oorspronkelijk als lesstof voor zijn derdejaarsstudenten van de Fontys Theateracademie is geschreven, zit vol met absurdistische scenes. Regisseur Jules Keeris durft het aan om deze tekst als uitgangspunt te nemen voor een komedie vol absurde en ook spitsvondige humor. De vaak hilarische grappen van de regisseur doen het theater regelmatig trillen op zijn grondvesten van het lachen. Het spel is goed. Inge Peeters heeft geen gemakkelijke rol als jongste dochter, actrice Sylvia. Ze doet het prima. Aan niets is te zien dat Lennard van Sambeek in de rol van gladde verkoper Alex debuteert op het toneel. Nick Brekelmans gebruikt zijn fantastische mimiek en lichaamshouding om op een zeer geloofwaardige manier de naïeve schoonzoon Ivo te spelen. Carien Jansen pakt als dochter Marijke het publiek meteen in. De monoloog van Peter van Dooren als zoon Tom, waarin hij vrijwel alle hedendaagse reality-programma’s op de korrel neemt, laat een diepe indruk bij het publiek achter. De jurk die Leo Tholen draagt zit als gegoten, evenals zijn rol van Moeder. Je vergeet dat het een man is en dat mag als groot compliment gezien worden. De “geboorte” van de acteur die in Moeder zit, is het absolute hoogtepunt van de avond. Om Moeder door een mannelijke acteur te laten spelen is één van de geniale vondsten van de regisseur die het stuk zeer ten goede komen.

Het publiek reageert enthousiast en gaat staan tijdens het applaus. Volgens Cor, een trouw bezoeker van de voorstellingen van ’t Ros “Het is anders, en ook heel leuk, modern denk ik. We komen volgende keer weer terug”. Martin heeft het stuk gezien samen met zijn vriendenclub waar ook acteur Lennard van Sambeek deel van uitmaakt: “Ik kom eigenlijk nooit bij een toneelvoorstelling en ben hier natuurlijk voor Lennard, maar ook als hij niet meegedaan had, was het wat mij betreft zeer de moeite waard.” Corianne verwoordt het als volgt: “Heel apart! Ik dacht op een gegeven moment, zit ik nou bij een toneel- of een cabaretvoorstelling?” Voorzitter Ad Keeris is tevreden: “Ik hoop dat we met dit soort stukken ook een ander, misschien minder grijs publiek, naar onze voorstellingen trekken. Ons vaste publiek hoeft zich geen zorgen te maken, we blijven jaarlijks minimaal één traditioneel blijspel, klucht of openluchtstuk doen. Maar ook een theatergezelschap moet innoveren en aan de toekomst denken, bovendien dit is ook heel leuk om te doen. We zullen dit stuk niet snel vergeten”!